بررسی و تحلیل واژگان مشکل نهج البلاغه در خطب 104تا127

کتب مختلف چه شروح نهج البلاغه، و چه کتبی که به صورت مو ضوعی به نهج البلاغه پرداخته اند؛ به بحث در زمینه فقه اللغه وارد شده اند؛ اما این نکته قابل توجه است که ما آثاری که صرفاً به بررسی فقه اللغه نهج البلاغه پرداخته باشند، و معانی آن ها را واکاوی نموده و به کاربرد احتمالی معانی یک کلمه در عبارات مختلف این کتاب پرداخته باشند در اختیار نداریم. در این تحقیق در حد توان به این مهم پرداخته شد به طوری که با روش کتابخانه ای ابتدا شکل صرفی، ریشه و اصل کلمه بیان گردید، در این میان برخی از ریشه ها دارای بیش از یک اصل بودند که برای تقریب معنا به ذهن برای هر اصل مثالی ذکر گردید. برای بیان اصل هر واژه کتاب معجم المقاییس اللغه ابن فارس در اولویت قرار گرفت، سپس کتب دیگر در صورت پرداختن به این مسئله آورده شد. معانی واژه منتخب بر اساس کتب لغت کهن مورد بررسی قرار گرفت تا معنای رایج کلمه در زمان صدور آن به دست آید، در کنار کتب لغت از کتب غریب القرآن و غریب الحدیث استفاده شد. در انتهاء اگر تفاوتی بین کلمات مشابه در کتب مختلف ذکر شده بود بیان گردید، تا جایگاه کلمات و بلاغت آن ها نمایان گردد. بعد از بررسی لغوی با استناد بر آیات قرآن بر معنای ذکر شده تاکید شد، ضمن این که کاربردهای دیگر از آن لغت در نهج البلاغه که دارای همان معنا بود ذکر گردید، سپس حدیثی از احادیث معصومین :که حاوی کلمه مورد نظر بود درج گردید. و در صورت امکان با استناد بر یک بیت شعر و ضرب المثل که حاوی لغت مذکور یا مشتقات آن بود کار بررسی لغت ادامه یافت، ودرانتهاء با نتیجه گیری کار بررسی به پایان رسید. لازم به ذکر است، در بخش نتیجه گیری میزان اهتمام شارحان به لغت مذکور مورد بررسی قرار گرفت، و نظرات آن ها نیز ذکر گردید. متن خطب مورد بررسی بر اساس نهج البلاغه آقای دکتر سید محمد مهدی جعفری ولی کاربردهای دیگر در نهج البلاغه بر اساس نهج البلاغه دکترصبحی صالح تنظیم گردید. در فصل سوم برخی کلمات به عنوان نمونه در شروح و ترجمه های منتخب مورد بررسی قرارگرفت، مبنا بررسی های انجام شده نیز نتایج به دست آمده در فصل پیش بود؛ به طوری که کلمات و توضیحات ارائه شده از سوی شارحان و مترجمان با اصل واژه مورد نظر و هم چنین تفاوت های ذکر شده ما بین دو واژه مشابه مقایسه شد، و از این طریق کاستی ها و خطاهای احتمالی نمایان گردید، و درانتهاء در صورت امکان شرح وترجمه دقیق تر نیز مشخص گردید.